26 października 2015 r. prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw.
Najważniejsze zmiany zawarte w nowelizacji weszły w życie 20 maja 2016 r. i dotyczą m.in. zmniejszenia liczby osób, które są konieczne do założenia stowarzyszenia oraz skrócenia czasu rejestracji. Duże zmiany dotyczą także stowarzyszeń zwykłych.
Potrzeba zmian w ustawie od dawna była postulowana przez środowisko organizacji pozarządowych. Jakie reformy wprowadza nowelizacja?
Stowarzyszenia zarejestrowane w KRS
- zredukowanie minimalnej liczby członków założycieli stowarzyszenia z 15 do 7 członków. Zmiana ta ułatwi proces tworzenia nowych stowarzyszeń oraz ułatwi funkcjonowanie już istniejących;
- przesądzenie o możliwości wynagradzania członków zarządu stowarzyszenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją w organizacji. Ustawa przewiduje, że w umowach między stowarzyszeniem a członkiem zarządu oraz w sporach z nimi stowarzyszenie reprezentuje członek organu kontroli wewnętrznej lub pełnomocnik powołany uchwałą walnego zebrania członków lub delegatów. Wynagradzanie członków zarządu będzie możliwe, tylko wówczas kiedy statut stowarzyszenia wyraźnie taką możliwość będzie przewidywał. Nowelizacja wskazuje teraz wyraźnie, że możliwe jest wynagradzanie członków zarządu "za czynności związane z pełnioną funkcją". Nie chodzi tu o wynagradzanie samego faktu "bycia członkiem zarządu", ale o opłacanie konkretnej, często wymagającej dużych kompetencji i zaangażowania pracy, świadczonej na rzecz stowarzyszenia;
- zniesienie "nadzoru" organu nadzorującego na etapie rejestracji stowarzyszenia (czyli możliwość wypowiedzenia się w sprawie wniosku o rejestrację stowarzyszenia oraz przystąpienia do postępowania jako zainteresowany). Zmiana ta niewątpliwie przyczyni się do uproszczenia i skrócenia procedury wpisu stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego;
- dookreślenie, że postępowanie w sprawach o wpis stowarzyszenia oraz terenowych jednostek organizacyjnych do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych jest wolne od opłat sądowych. Dokonywanie zmian w rejestrze KRS również jest teraz bezpłatne (wyjątek stanowią podmioty prowadzące działalność gospodarczą);
- dookreślenie, że organ nadzoru wykonuje swoje uprawnienia wyłącznie w zakresie legalności działalności stowarzyszenia oraz w przypadku żądania wyjaśnień winien wskazać uzasadnienie ich żądania;
- wprowadzenie wymogu określenia w statucie warunków jakie muszą być spełnione aby terenowa jednostka organizacyjna mogła uzyskać osobowość prawną, jeżeli taką możliwość przewiduje statut. Dookreślono również, że terenowa jednostka organizacyjna z osobowością prawną działa na podstawie statutu organizacji macierzystej w zakresie i w sposób w nim określony, oraz że pozostały po jej likwidacji majątek pozostaje majątkiem stowarzyszenia. W praktyce sądów rejestrowych zdarzały się bowiem przypadki, że terenowa jednostka organizacyjna, której statut umożliwiał uzyskanie osobowości prawnej była wpisywana do Krajowego Rejestru Sądowego wraz z własnym statutem, zamiast działać w oparciu o statut stowarzyszenia macierzystego.
Stowarzyszenia zwykłe
Najważniejsze zmiany dotyczą:
- upodmiotowienia stowarzyszeń zwykłych przyznając im zdolność prawną (czyniąc z nich "ułomne", czy też "ustawowe" osoby prawne), jednocześnie określając zakres odpowiedzialności za zaciągane zobowiązania oraz warunki ich zaciągania. Stowarzyszenia zwykłe będą mogły finansować swoją działalność również z darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku stowarzyszenia, z ofiarności publicznej, a także będą mogły na ogólnych zasadach uzyskiwać dotacje oraz prowadzić nieodpłatną działalność pożytku publicznego;
- możliwości przekształcenia stowarzyszenia zwykłego w rejestrowe. Podstawowym warunkiem zainicjowania takiego procesu (poza samą chęcią, którą trzeba mieć) jest osiągnięcie liczby 7 członków;
- wprowadzenia nowej ewidencji stowarzyszeń zwykłych prowadzonej przez organ nadzoru – Starostę Kwidzyńskiego.
Ewidencja stowarzyszeń zwykłych będzie ujednolicona. W ewidencji znajdziemy następujące dane:
- nazwę stowarzyszenia zwykłego, jego cel lub cele, teren i środki działania oraz adres siedziby,
- imię i nazwisko przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo członków zarządu oraz sposób reprezentowania stowarzyszenia zwykłego przez zarząd, o ile regulamin działalności przewiduje ten organ,
- imię i nazwisko członków organu kontroli wewnętrznej, o ile regulamin działalności przewiduje ten organ,
- informacje o regulaminie działalności i jego zmianach,
- informację o posiadaniu statusu organizacji pożytku publicznego,
- informacje o przekształceniu lub rozwiązaniu stowarzyszenia zwykłego,
- imię i nazwisko likwidatora stowarzyszenia zwykłego,
- informacje o zastosowaniu wobec stowarzyszenia zwykłego środków, o których mowa w rozdziale 3. (Rozdział 3 Prawa o stowarzyszeniach opisuje środki umożliwiające organowi nadzoru interweniowanie kiedy w stowarzyszeniu łamane jest prawo).
Działające stowarzyszenia zwykłe, dzięki wejściu w życie przepisów nowelizacji mają teraz do wyboru:
- dostosować swoje regulaminy i zasady działania do nowych przepisów i uzyskać wpis do nowej ewidencji prowadzonej przez Starostę Kwidzyńskiego,
- nie dostosowywać regulaminów i nie uzyskiwać wpisu.
W pierwszym przypadku stowarzyszenia uzyskają ułomną osobowość prawną – czyli staną się stowarzyszeniami zwykłymi w rozumieniu nowych przepisów. Dostosowując regulaminy będą mogły w różnym stopniu skorzystać z możliwości, jakie oferuje nowelizacja.
Stowarzyszenia zwykłe działające na podstawie przepisów dotychczasowych są obowiązane dokonać wpisu do ewidencji w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji. Ten ostateczny termin na uzyskanie wpisu przypadnie więc maksymalnie do 20 maja 2018 r. Dopóki nie dokonają wpisu, działają na podstawie starych zasad !
Stowarzyszenie zwykłe, które w wyznaczonym terminie nie uzyska wpisu do ewidencji zostanie rozwiązane z mocy prawa. Nie będzie się liczyło ani to, że stowarzyszenie prężnie działa, ani to, że założono je np. 20 lat temu. Ustawa wyraża się jasno: brak wpisu równa się rozwiązanie z mocy prawa.
Do pobrania: